Dlaczego dziecko ssie kciuk? Czy wkładanie rączek do buzi naprawdę jest tak karygodne i należy mu to uniemożliwiać?
Spokojnie, rodzicu ssanie to jedna z pierwszych czynności, których uczy się dziecko. Już w łonie matki, można zaobserwować dzieci trzymające w buzi swój paluszek, a dla większości noworodków, ssanie kciuka jest naturalną kontynuacją nawyku z życia płodowego. Dodatkowo odruch ten jest przygotowaniem do jedzenia i produkcji dźwięków, mowy. Pozwala na rozwój czucia w obrębie buzi i twarzy niemowlęcia, co w dalszym etapie rozwoju wesprze także wprowadzenie stałych posiłków.
Musisz wiedzieć, że odruch ssania i odruch szukania to najsilniej rozwinięte odruchy u noworodków, ponieważ decydują o jego przeżyciu. Co więcej część dzieci wybiera tę metodę jako rozładowanie pewnych napięć emocjonalnych. To ich sposób na uspokojenie się, bo jak inaczej maluchy mają się wyciszyć. Nie znają innych dojrzalszych technik relaksacyjnych.
Najmłodsze maluszki poznają właśnie w taki sposób swoje ciało. Zanim do buzi trafią gryzaki, zabawki, łyżeczka z zupką, najpierw musi zmieścić się w niej palec, a nie rzadko nawet cała piąstka, czy stópka. Niemowlę jeszcze ćwiczy sferę oralną m.in. poprzez mlaskanie, wypychanie języczka, czy wykonywanie różnych min.
Oczywiście wszystko musi mieć swój początek i koniec. Jako rodzic musisz obserwować swojego malucha, czy ssanie kciuka nie jest zbyt częste oraz czy odruch ssania nie jest zbyt silną potrzebą u dziecka. Wobec tego, jeśli zaobserwujemy, że dziecko ssie kciuk, to w takiej sytuacji lepiej jest go zastąpić smoczkiem, jednak nie dłużej niż do 18 ms. ż. Gdy dziecko nie przestanie ssać kciuka samoczynnie do 2-3. roku życia, zalecana jest wizyta u specjalisty.
Ważne, by obserwować dziecko w jakich sytuacjach zaczyna ssać kciuk czy wtedy, gdy potrzebuje się uspokoić lub gdy jest znudzone, zmęczone, rozdrażnione, głodne
Konsekwencje ssania kciuka u dzieci:
- przyczyną chorób skóry palców,
- zapalenia paznokci,
- częstego zapadania na infekcje,
- zmian w uzębieniu,
- wady zgryzu (zgryz otwarty lub tyłozgryz, tyłożuchwie, protruzję siekaczy górnych lub retruzję siekaczy dolnych, zgryz krzyżowy boczny),
- wad wymowy,
- opóźnienie rozwoju mowy czynnej,
- przetrwały niemowlęcy typ połykania
Nawyk ssania kciuka należy zatem zawsze skonsultować z neurologopedą i stomatologiem lub ortodontą. Czasem warto również udać się do psychologa, szczególnie gdy nawyk ten dotyczy dziecka powyżej 3 roku życia i ma duże nasilenie.
Sposoby na zwalczanie ssania kciuka:
Jeśli po trzecim roku życia, dziecko nadal ssie kciuk, należy podjąć kroki, aby pomóc mu zakończyć ten nawyk. Na początku, zaobserwuj kiedy Twój maluszek najczęściej wkłada paluszek do buzi. To pierwszy krok do wywnioskowania, dlaczego może to robić. Mogą być to chwilę stresowe, głód, momenty przy zasypianiu lub zwykłej nudy. W przypadku niemowląt i małych dzieci, które ssą kciuka możemy rozważyć zaproponowanie gryzaka lub smoczka albo zastosować strategię, która ma na celu odwrócenie uwagi dziecka od ssania kciuka (łaskotanie, wierszyki masażyki czy zaproponowanie wspólnej zabawy, która zajmuje rączki dzieci. np. zabawa ciastoliną, malowanie albo inną aktywność, którą lubi dziecko).
U młodszych dzieci warto pracować z odwracaniem uwagi tak jak napisano wyżej, jednak u starszych można działać na metodach nagradzania za to, że NIE SSIE! Starsze dzieci lubią być chwalone i nagradzane. Krótko mówiąc wzmacniamy zachowania pozytywne, aby było ich więcej!
Niektóre dzieci ssą kciuka, ponieważ poszukują dodatkowej stymulacji w obrębie jamy ustnej. Warto skonsultować się wtedy z terapeutą integracji sensorycznej!
Bibliografia:
Kawala B., Babijczuk T., Czekańska A., Występowanie dysfunkcji, parafunkcji i wad narządu żucia u dzieci w wieku przedszkolnym.
Szwedowska A., Antoszewska J., Digitomania: przyczyny, skutki i sposoby zwalczania – przegląd piśmiennictwa [w:] Dent. Med. Probl. 2009, 46, 3, 354–358.