Co to jest AAC? - CoTyPowiesz.pl
Saperska 44B/2A, Poznań
CoTyPowiesz.pl

AAC (Augmentative and Alternative Communications), czyli Komunikacja wspomagająca i alternatywna to zbiór metod, które wspierają komunikację osób z trudności w porozumiewaniu się. 

Narzędzia i strategie mają na celu umożliwić osobie, której mowa werbalna nie daje pełnej możliwości wyrażenia swoich potrzeb, uczuć, czy opinii skuteczne porozumienie z drugim człowiekiem. 

Komunikacja AAC przeznaczona jest dla osób, które z różnych powodów nie mogą mówić lub mowa ze względów artykulacyjnych jest niezrozumiała dla otoczenia (np. afazja motoryczna, Mózgowe Porażenie Dziecięce), ale również dla osób z zaburzeniami w rozwoju językowym, które mają trudności z rozumieniem mowy i używaniem jej w celu porozumiewania się (np. spektrum autyzmu, niepełnosprawność intelektualna, apraksja). 

Wokół tematu AAC narosło wiele szkodliwych mitów, które często funkcjonują w środowiskach rodziców dzieci z niepełnosprawnościami i wyzwaniami rozwojowymi. Tymczasem są to skuteczne strategie i narzędzia, które realnie wspomagają proces terapeutyczny i dają możliwość skutecznej komunikacji. 

FAKTY I MITY O AAC

I MIT – Komunikacja to tylko mowa.

FAKT I

Komunikacja zaczyna się dużo wcześniej przed pojawieniem się mowy werbalnej. Już od narodzin dziecko wyraża swoje potrzeby oraz informuje o samopoczuciu za pomocą płaczu, mimiki, śmiechu. Ludzie komunikują się ze sobą w sposób werbalny, czyli poprzez mowę i aktywne słuchanie, ale przede wszystkim wysyłają szereg sygnałów komunikacyjnych niewerbalnych poprzez mimikę, postawę ciała czy gesty. Można znać różne słowa i pojęcia językowe, identyfikować je ze sobą, ale nie wykorzystywać ich w sposób funkcjonalny. Można to zaobserwować szczególnie u dzieci w spektrum autyzmu, które często znają i wymieniają ciągi cyfr, stolice państw czy nazwy kolorów, ale nie potrafią poprosić o coś do jedzenia lub zaproponować wspólnej zabawy. Każde zachowanie jest sygnałem komunikacyjnym, a brak zrozumienia przez drugą osobę powoduje u dziecka ogromną frustrację, która może prowadzić do trudnych, nieakceptowanych społeczne zachowań (np. agresja, krzyk, ucieczka).  

II MIT – AAC hamuje rozwój mowy

FAKT II

Nie ma danych, które potwierdzałyby, że komunikacja wspomagająca hamuje proces rozwoju mowy werbalnej u dzieci, a wręcz przeciwnie badania naukowe wskazują na wzrost produkcji mowy przy zastosowaniu metod AAC 

  Źródło:  Millar, Light, Schlosser, 2006 w:  Autyzm i AAC, Kaczmarek, Wojciechowska

Gdy dziecko ma opóźniony rozwój mowy i mówi niewiele to wolniej uczy się nowych pojęć, tworzenia zdań i właściwego posługiwania się językiem. 

„Rozwój języka jest zaś nierozerwalnie związany z rozwojem poznawczym – dziecko, które nie ma możliwości aktywnego komunikowania się, jest zagrożone wtórną niepełnosprawnością intelektualną.”

MIT III – Korzystając z AAC dziecko utraci motywację do mówienia

FAKT III

Dziecko nie traci motywacji do mówienia, ale zyskuje zrozumienie i poczucie sprawstwa, przez co z powodzeniem się rozwija. Korzystając z AAC osoby mogą wyrażać więcej, ponieważ nie są ograniczone do wyrazów, które potrafią wypowiedzieć.  

Badania potwierdzają, że wprowadzenie interwencji AAC przynosi:

  • Zmniejszenie ilości zachowań trudnych
  • Wzrost ilości wokalizacji
  • Poprawa w zakresie naśladowania dźwięków
  • Budowanie systemu językowego
  • Poprawa w zakresie inicjowania komunikacji 
  • Wzrost umiejętności poznawczych 
  • Wzrost aktywności w życiu codziennym

MIT IV – AAC to tylko obrazki

FAKT IV

Istnieje wiele metod i technik i strategii komunikacyjnych, które stosuje się w zależności od potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka lub dorosłego użytkownika AAC. Wyróżniamy między innymi: symbole PCS, Piktogramy, Makaton, System symboli jednoznacznych (przestrzenno-dotykowych), System PECS, sygnału uprzedzające na ciele, system symboli Blissa. Istnieje również wiele rozwiązań wysokiej technologii np. oprogramowania i komunikatory, które poszerzają możliwości rozwoju. 

Nie ma takich ograniczeń motorycznych, językowych, intelektualnych lub innych, aby wprowadzenie AAC było niemożliwe.  

Każda osoba ma prawdo do komunikacji, a terapeuci, nauczyciele i rodzice mają obowiązek dać dziecku taką możliwość. 

Bibliografia:

B. Kaczmarek, A. Wojciechowska: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, Kraków 2015, Impuls.

A.J.Huffman, Cognitive Distortion, 2011

Terapia specjalna dzieci i dorosłych, M. Kłoda-Leszczyńska, „Czy AAC to „ostatnia deska ratunku”? O mitach i faktach związanych z wpływem komunikacji wspomagającej na rozwój mowy